Wprowadzenie

Starcie odbyło się dnia 09.11.2008 r. w Niepołomicach. W grze uczestniczyło 6 osób. Autorem scenariusza był Paweł Zatryb. Rozgrywka toczyła się według przepisów ,,Wojna przez wieki" - Suplement: ,,Od Konstantynopola do Wiednia 1450 - 1700" (pominięto wartości dowodzenia).

Historyczna bitwa pod Walmojzą miała miejsce 17 stycznia 1626 roku.

Armia szwedzka dowodzona przez króla Gustawa Adolfa liczyła 4900 żołnierzy, w tym 2100 jazdy i 6 dział. Litwini, dowodzeni pod nieobecność hetmana wielkiego przez jego syna Jana Stanisława Sapiehę, mieli 2000 żołnierzy, głównie jazdy i 3 działa. Stroną posiadającą inicjatywę jak i element zaskoczenia byli Szwedzi. O porażce Litwinów zdecydowało wykorzystanie przez Szwedów ich muszkieterów odkomenderowanych, którzy niepostrzeżenie pod osłoną lasu obeszli skrzydła litewskie i otwierając ostrzał wywołali popłoch w szykach litewskich. Litwini stracili kilkuset zabitych, rannych i wziętych do niewoli.

Bitwa pod Walmojzą była pierwszą klęską wojsk Rzeczypospolitej w otwartym polu w starciach ze Szwedami.

Siły stron

Siły Szwedów

Rozwinięcie taktyczne na potrzeby rozgrywki:

Generał głównodowodzący: 1 figura.

morale kl. B; R (regularny); doświadczony; zdyscyplinowany; pancerz: ekstra ciężki (zbroja); uzbrojenie: 2 pistolety*, miecz*; (39 pkt)

Punkty dowodzenia 80

I jednostka - regiment kirasjerów niemieckich: 16 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; zdyscyplinowani; pancerz: ekstra ciężki (zbroja); uzbrojenie: 2 pistolety*, miecz*, szyk - zwarty; mogą szarżować szybkim kłusem (34 pkt)

Punkty oddziału 544

Punkty dowodzenia 20

II jednostka - regiment rajtarii szwedzkiej: 12 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kirys); uzbrojenie: 2 pistolety*, miecz*, szyk - zwarty; mogą szarżować szybkim kłusem (29 pkt)

Punkty oddziału 348

Punkty dowodzenia 20

III jednostka - regiment rajtarii szwedzkiej: 20 figur.

morale kl. D; R (regularni); niedoświadczeni; zdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kirys); uzbrojenie: 2 pistolety*, miecz*, szyk - zwarty; mogą szarżować szybkim kłusem (24 pkt)

Punkty oddziału 480

Punkty dowodzenia 20

IV jednostka - regiment rajtarii fińskiej: 16 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: lekki; uzbrojenie: 1 pistolet, miecz*, szyk - luźny lub rozproszony (pkt 18)

Punkty oddziału 288

Punkty dowodzenia 20

V jednostka - regiment rajtarii inflanckiej: 16 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: lekki; uzbrojenie: 1 pistolet, miecz*, szyk - luźny lub rozproszony (pkt 18)

Punkty oddziału 288

Punkty dowodzenia 20

VI jednostka - regiment piechoty niemieckiej

1 pododdział (grupa główna) - dywizjon pikinierów: 10 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; zdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kirys); uzbrojenie: pika*, miecz; szyk zwarty; (16 pkt)

2 pododdział - dywizjon muszkieterów: 10 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; zdyscyplinowani; uzbrojenie: ciężki muszkiet lontowy, miecz; szyk luźny; (12 pkt)

3 pododdział - dywizjon muszkieterów: 10 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; zdyscyplinowani; uzbrojenie: ciężki muszkiet lontowy, miecz; szyk luźny; (12 pkt)

Punkty oddziału 400

Punkty dowodzenia 40

VII jednostka - skwadron piechoty szwedzkiej

1 pododdział (grupa główna) - dywizjon pikinierów: 8 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kirys); uzbrojenie: pika*, miecz; szyk zwarty; (20 pkt)

2 pododdział - dywizjon muszkieterów: 6 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani; uzbrojenie: lekki muszkiet lontowy, miecz; szyk luźny; (16 pkt)

3 pododdział - dywizjon muszkieterów: 6 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani; uzbrojenie: lekki muszkiet lontowy, miecz; szyk luźny; (16 pkt)

Punkty oddziału 352

Punkty dowodzenia 40

Wyposażenie dodatkowe: 20 cm kozłów hiszpańskich (36 pkt)

Ilość figur: 130 (w tym 50 pieszych)

W przeliczeniu daje to ok. 1600 jazdy i 1000 piechoty.

Suma punktów 3035, w tym punkty dowodzenia 260 (8,6%)

Uwagi:

- do ręcznej broni palnej zapas amunicji na 6 tur strzelania.

Siły Litwinów

Rozwinięcie taktyczne na potrzeby rozgrywki:

Generał głównodowodzący: 1 figura.

morale kl. B; R (regularny); doświadczony; niezdyscyplinowany; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: 2 pistolety, miecz*; (28 pkt)

Punkty dowodzenia 80

I jednostka - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: lekka kopia*, bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (37 pkt)

Punkty oddziału 185

Punkty dowodzenia 20

II jednostka - I pułk jazdy.

1 pododdział (grupa główna) - chorągiew husarska: 10 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kirys); uzbrojenie: kopia husarska*, 1 pistolet, miecz*, topór*: szyk zwarty (mogą szarżować w galopie) lub szyk luźny; (37 pkt)

2 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (26 pkt)

3 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (26 pkt)

4 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (26 pkt)

Punkty oddziału 760

Punkty dowodzenia 50

III jednostka - II pułk jazdy

1 pododdział (grupa główna) - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: lekka kopia*, bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk - luźny; (37 pkt)

2 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (26 pkt)

3 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (26 pkt)

4 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. C; R (regularni); niedoświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: bandolet, 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (23 pkt)

5 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. D; R (regularni); niedoświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (21 pkt)

6 pododdział - chorągiew pancerna: 5 figur.

morale kl. D; R (regularni); niedoświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: ciężki (kolczuga); uzbrojenie: 2 pistolety, miecz*, topór*; szyk luźny; (21 pkt)

Punkty oddziału 770

Punkty dowodzenia 70

IV jednostka - pułk jazdy lekkiej: 30 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; niezdyscyplinowani; pancerz: lekki; uzbrojenie: łuk refleksyjny, miecz*, mała tarcza: szyk luźny lub szyk rozproszony; (19 pkt)

Punkty oddziału 570

Punkty dowodzenia 20

V jednostka - pułk ludu ognistego

1 pododdział (grupa główna) - chorągiew dragonów: 12 figur.

morale kl. B; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani; pancerz: lekki; uzbrojenie: lekki muszkiet lontowy, miecz; koń; szyk luźny lub szyk rozproszony; (26 pkt)

2 pododdział - chorągiew piechoty węgierskiej: 8 figur.

morale kl. C; R (regularni); doświadczeni; zdyscyplinowani; uzbrojenie: arkebuz, miecz*; szyk luźny lub szyk rozproszony; (13 pkt)

Punkty oddziału 416

Punkty dowodzenia 30

VI jednostka - artyleria

Działo lekkie polowe z obsługą: model + 3 figury.

morale kl. D; R (regularni); weterani; zdyscyplinowani

Punkty oddziału 64

Punkty dowodzenia 20

Ilość figur: 114 (w tym 23 piesze)

W sumie daje to ok. 1800 jazdy, 400 piechoty i 2 działa

Suma punktów 3083, w tym punkty dowodzenia 290 (9,4%)

Uwagi:

- do ręcznej broni palnej zapas amunicji na 6 tur strzelania,

- artyleria ma ograniczenie limitu amunicji do 8 kul,

- wszystkie oddziały litewskie mogą używać tylko ognia pojedynczego.

Zadania strony szwedzkiej:

1. Szwedzi rozstawiają się na polu walki 100 cm od linii przeciwnika.

2. Celem strony szwedzkiej jest pobicie sił przeciwnika.

Zadania strony litewskiej:

1. Litwini rozstawiają się na polu walki pomiędzy lasami.

2. Celem strony litewskiej jest utrzymanie zajmowanych pozycji i odrzucenie natarcia przeciwnika na pozycje wyjściowe.

Plan stoczenia bitwy przez stronę szwedzką:

Szwedzi mieli zamiar rozstrzygnąć bitwę w centrum, gdzie rozmieścili piechotę i jazdę. Na skrzydłach zamierzali prowadzić działania wiążące, natomiast w centrum, gdzie przewidywano główne uderzenie litewskiej husarii, miało dojść do wykrwawienia husarii ogniem artylerii i muszkietów i ewentualnego uderzenia rajtarii. Bitwa miała mieć charakter obronny, z ewentualnym uderzeniem przeprowadzonym po wykrwawieniu się przeciwnika. Kluczowym elementem było unikanie samodzielnego działania rajtarii, bez wsparcia szwedzkiej piechoty.

Plan stoczenia bitwy przez stronę litewską:

Litwini zamierzali stoczyć bitwę obronno-zaczepną. Zgodnie z planem zamierzali urządzić zasadzkę w lesie na swoim lewym skrzydle. Litwini ukryli w lesie całą swoja piechotę (przed rozpoczęciem bitwy głównodowodzący strony litewskiej zadeklarował, iż dragonia weźmie udział w bitwie bez koni, co pozwoliło wystawić jako piechotę wszystkie 12 figur, bez konieczności delegowania ¼ składu osobowego jako koniowodnych). Jazda lewego skrzydła (pułk lekki) otrzymał zadanie harcowania, tj. niepokojenia przeciwnika w celu sprowokowania ataku i wciągnięcia Szwedów w zasadzkę w lesie. Prawe skrzydło otrzymało zadanie asekuracji centrum (zabezpieczenia jednostek centrum przed atakiem z flanki). W ramach wydanych rozkazów prawe skrzydło litewskie miało rozkaz natarcia jednocześnie z uderzeniem centrum. Centrum litewskie złożone z pułku jazdy (chorągiew husarii i trzy chorągwie pancerne) miało za zadanie wykonać decydujące uderzenie na przeciwnika wykrwawionego harcami, walką o las oraz zdezorganizowanego poruszaniem się w niesprzyjającym terenie (las). Na samym początku bitwy, z uwagi na fakt wyposażenia piechoty szwedzkiej w kozły hiszpańskie głównodowodzący strony litewskiej zdecydował, że rozstrzygające uderzenie zostanie wyprowadzone przeciwko jeździe szwedzkiej.

Przebieg bitwy:

Wyjściowy szyk litewski. W oddali widoczna harcująca jazda lekka. Za husarią oraz chorągwiami pancernymi na prawym skrzydle znajdują się jeszcze cztery chorągwie pancerne, które są niewidoczne dla przeciwnika. Zasłaniają je bowiem oddziały pierwszej linii. Ruchy niewidocznych jednostek zaznaczane są przez graczy na mapie i deklarowane sędziemu, który czuwa nad tym by pojawiły się materialnie na polu walki gdy zostaną wykryte przez przeciwnika.

Bitwę rozpoczął ostrzał litewskiej artylerii (2 armatki) skierowany na regiment rajtarów. Ostrzał niedoświadczonej jak się okazało jednostki był przyczyną przeprowadzenia testu morale. W którego wyniku jednostka otrzymała wynik „przymusowe posuwanie się naprzód". Wykonanie przymusowego ruchu do przodu spowodowało skrócenie dystansu do strzelającej artylerii i zwiększyło straty. W dodatku chwilowo zdezorganizowany został równy do tej pory szyk szwedzki. Trwający 8 tur ostrzał spowodował stratę przez regiment dwóch figur (10% stanu osobowego). Po wyczerpaniu limitu amunicji artyleria wycofała się na tyły własnej armii.

Wyjściowy szyk szwedzki. Szwedzi zastosowali szyk linearny zapewniający jeździe wsparcie ogniowe piechoty.

Szwedzi posuwali się do przodu w przyjętym szyku. Tempo ich ataku było anemiczne z uwagi na fakt, że cała armia posuwała się w tempie piechoty przenoszącej ze sobą kozły hiszpańskie.

Skwadron rajtarów gwardii szwedzkiej.

Po stronie litewskiej jako pierwszy kontakt bojowy ze Szwedami nawiązał pułk lekki tworzący lewe skrzydło armii. Jego obecność i prowadzony z łuków ostrzał był na tyle dokuczliwy, że skłonił jazdę szwedzką prawego skrzydła (Finowie) do bardziej zdecydowanych poczynań. W odpowiedzi na deklarację szarży ze strony regimentu rajtarów fińskich litewska jazda lekka zadeklarowała unik, który został wykonany. Rajtarzy po wykonaniu ruchu szarży postanowili przerwać atak i powrócili na pozycje wyjściowe. Sytuacja ta powtórzyła się na dalszym etapie bitwy.

Na lewym skrzydle litewskim jazda tatarska wykonuje unik przed szarżującymi Finami, którzy jednak nie dają się wciągnąć w zasadzkę piechoty w lesie.

Pomimo, iż pułk lekki dwukrotnie nawodził Finów na zasadzkę w lesie, ci ostatni nie dali się zaskoczyć skrzętnie unikając wejścia pomiędzy drzewa. Dwukrotne szarże jazdy szwedzkiej z prawego skrzydła nie pozostały jednak bez znaczenia dla dalszego przebiegu bitwy na tym skrzydle. Tatarzy uzbrojeni w łuki wykonując manewry uniku kilkakrotnie ostrzelali jazdę szwedzką zadając jej straty, które zmniejszyły jej odporność.

Litwini rozpoczynają podejście na pozycje wyjściowe do decydującego natarcia.

Bezskuteczne wprawdzie szarże Finów, którzy nie dali się wciągnąć w pułapkę w lesie i jednocześnie nie byli w stanie nawiązać kontaktu bezpośredniego z litewską jazdą lekką, nie pozostały całkiem bez wpływu na poczynania strony litewskiej. Głównodowodzący strony litewskiej dostrzegł prawdopodobieństwo zepchnięcia swojego lewego skrzydła i zagrożenia centrum (jazda szwedzka mogła poruszać się przesmykiem pomiędzy lasem na lewym skrzydle litewskim a gęstym lasem ograniczającym de facto pole walki). Chcąc zminimalizować to ryzyko postanowił wzmocnić lewe skrzydło swoją chorągwią przyboczną (jazda pancerna z bronią drzewcową). Oddział ten otrzymał rozkaz zabezpieczenia lewego skrzydła z możliwością podjęcia działań ofensywnych w sprzyjających okolicznościach (np. możliwość ataku z flanki lub na zdezorganizowanego przeciwnika). Miało to miejsce w 10 turze rozgrywki.

Szwedzi szykują swoją linię obronną.

Brak zdecydowanych działań ofensywnych po stronie szwedzkiej skłonił głównodowodzącego Litwinów do zmiany pierwotnego planu przebiegu bitwy i przejęcia inicjatywy na polu walki.

Jazda tatarska ponownie wykonuje manewr uniku przed szarżującymi Finami, co powoduje dezorganizację tych ostatnich.

W 14 turze pułk jazdy litewskiej zajmujący centrum szyku otrzymał rozkaz zdecydowanego ataku na Szwedów. Natomiast pułk prawego skrzydła otrzymał rozkaz zabezpieczenia ataku centrum oraz demonstrowania, który pozwalał mu na wykonanie ruchów zaczepnych w przypadku zaistnienia sprzyjających okoliczności.

Litwini na chwilę przed rozpoczęciem decydującego ataku.

Ruch Litwinów w kierunku przeciwnika spowodował zatrzymanie Szwedów, którzy postanowili przyjąć natarcie wykorzystując wsparcie ogniowe piechoty zasłoniętej kozłami hiszpańskimi.

Pole bitwy na chwilę przed decydującym starciem widziane od strony pozycji szwedzkich.

Litwini zamierzali wyprowadzić decydujące natarcie husarii na regiment kirasjerów w centrum szyku szwedzkiego. Chorągwie pancerne miały osłaniać husarię deklarując pozorowane szarże na piechotę szwedzką. Przebieg ataku litewskiego wymknął się jednak spod kontroli. Otóż po wejściu we własny zasięg szarży od oddziałów przeciwnika Litwini przeszli przymusowe testy morale. Testowały czołowe chorągwie centrum (husarska i dwie pancerne) oraz trzy czołowe chorągwie pancerne prawego skrzydła. Wszystkie testujące oddziały uzyskały wynik „przymusowe posuwanie się naprzód", choć husarii do wyniku „atak fanatyczny" zabrakło tylko jednego punktu. W wyniku przeprowadzonych testów cała linia jazdy litewskiej zadeklarowała szarże na najbliższe jednostki szwedzkie. Szarżę zadeklarowała także chorągiew pancerna osłaniająca lewe skrzydło Litwinów. Wykonała ona uderzenie na jazdę szwedzką przez operującą w szyku rozproszonym jazdę tatarską.

Na pierwszym planie litewska jazda lekka „rozmiękczająca” Finów ostrzałem z łuków.

Wszystkie wymienione wyżej szarże zostały rozegrane w 17 turze rozgrywki. Atak Litwinów został poprzedzony ostrzałem jazdy przez muszkieterów szwedzkich. Ostrzał prowadzony był kontrmarszem co utrudniało zadawanie strat poruszającej się jeździe, niemniej jednak spowodował znaczne straty (chorągiew pancerna osłaniająca prawe skrzydło husarii straciła 1 figurę - 20% stanu osobowego). Na szczęście dla strony litewskiej szwanku nie odniosła husaria, na której barkach spoczywało wykonanie uderzenia przełamującego.

Widok na pole walki w chwili rozpoczęcia szarż przez jazdę litewską.

Opisując szarże Litwinów od lewego do prawego skrzydła wyglądały one następująco.

Widok na pole walki w chwili rozpoczęcia szarż przez jazdę litewską.

Szarża litewskiej pancernej chorągwi przybocznej na skwadron jazdy fińskiej. Finowie osłabieni już wcześniej ostrzałem jazdy tatarskiej, nie wytrzymali ataku, odmówili kontrszarży i załamali się na widok uderzających na białą broń Litwinów.

Na pierwszym planie Finowie uciekający przed jazdą pancerną, dalej piechota zatrzymująca ogniem szarżujących Litwinów i husaria ścierająca się z kirasjerami.

Szarża chorągwi pancernej osłaniającej lewe skrzydło husarii wyprowadzona na dywizjon muszkieterów osłonięty kozłami hiszpańskimi została zatrzymana ogniem z muszkietów, choć do udanej szarży pancernym zabrakło niewiele szczęścia (zaledwie 1 punkt, wynik testu szarży wyniósł -7). Wyjaśnienia wymaga w tym miejscu, iż pancerni z wyniku testu morale zmuszeni byli zadeklarować szarżę na najbliższą jednostkę przeciwnika, a taką była akurat osłonięta kozłami piechota.

Widok generalny na pole walki w momencie rozegrania większości zadeklarowanych przez Litwinów szarż.

Szarża husarii na kirasjerów doprowadziła do starcia z kontrszarżującymi Szwedami. Starcie to wywarło decydujący wpływ na przebieg bitwy, dlatego też zostanie opisane szerzej w dalszej części artykułu.

Starcie na prawym skrzydle litewskim. Na pierwszym planie uciekająca jazda fińska z goniącymi ich pancernymi na karku. Z tyłu chorągwie drugiego rzutu, niewidoczne dla przeciwnika na początku bitwy.

Chorągiew pancerna osłaniająca prawe skrzydło husarii zadeklarowała szarżę na dywizjon muszkieterów osłonięty kozłami hiszpańskimi. Jednocześnie jednak stojący w centrum (obok kirasjerów) regiment rajtarów szwedzkich zadeklarował szarżę na pancernych. Skomplikowana taktycznie sytuacja zakończyła się starciem pomiędzy pancernymi i rajtarami. Zdziesiątkowana i zdezorganizowana ostrzałem muszkieterów chorągiew pancerna podjęła walkę ale uległa załamaniu po pierwszej rundzie walki.

Widok z lotu ptaka na jazdę walczącą w centrum szyku.

Lewa skrajna chorągiew pancerna pułku prawego skrzydła uderzyła na pikinierów (jednostka stojąca najbliżej). Atakująca chorągiew zahaczyła o osłaniające muszkieterów zajmujących pozycję obok pikinierów, a w trakcie szarży wymieszała się w dodatku z sąsiednią chorągwią, co spowodowało jej dezorganizację. Uderzenie na pikinierów okazało się niezwykle anemiczne, a samo starcie zakończyło się masakrą jazdy, która po stracie figury rzuciła się do ucieczki.

Kulminacyjny moment bitwy, husaria spycha kirasjerów, którzy za chwilę rzucą się do ucieczki dezorganizując drugi rzut własnej kawalerii (skwadron rajtarów gwardii).

Centralna i prawoskrzydłowa chorągiew pułku prawego skrzydła uderzyły na osłaniający lewe skrzydło Szwedów regiment jazdy inflanckiej. Inflantczycy odmówili kontrszarży i załamali się w obliczu uderzenia Litwinów na białą broń. Nie pomógł im nawet fakt, że szarżujące chorągwie jazdy litewskiej wymieszały się ze sobą w trakcie natarcia co spowodowało ich dezorganizację.

To samo starcie z innej perspektywy.

Wracając do starcia husarii z kirasjerami. Po pierwszej rundzie walki kirasjerzy zostali zepchnięci kontynuując jednak walkę. Zepchnięcie kirasjerów okazało się brzemienne w skutki. Kirasjerzy wymieszali się bowiem ze wspierającymi ich z tyłu rajtarami. Dodatkowa dezorganizacja nie pozwoliła kirasjerom stawić skutecznego oporu i po drugiej rundzie walki ulegli oni załamaniu rzucając się do ucieczki. Powstałą sytuacje taktyczną wykorzystała husaria deklarując szarżę na zdezorganizowanych rajtarów, rozstrzygając ostatecznie starcie w centrum szyku. Klęski Szwedów na tym odcinku dopełniło rozbicie regimentu rajtarów, który wykonał kontratak na jedną z chorągwi pancernych. Po jej rozbiciu został bowiem zaatakowany z flanki przez pancernych posuwających się w ślad za husarią. Rajtarzy nie podjęli walki rzucając się do ucieczki.

Końcowa faza bitwy. Regiment rajtarów załamuje się zaatakowany z flanki przez chorągiew pancerną z drugiego rzutu.

W tym samym czasie na lewym skrzydle litewskim chorągiew pancerna goniła uciekających Finów, a pułk jazdy lekkiej rozpoczął manewr oskrzydlający w stosunku do piechoty szwedzkiej.

Na prawym skrzydle jazda pancerna z pułku prawego skrzydła częściowo goniła uciekających Inflantczyków (2 chorągwie), a częściowo w wyniku przymusowych testów wykonała odwrót na pozycje wyjściowe, oczekując na nowe rozkazy (2 chorągwie). Natomiast 2 chorągwie zdziesiątkowane ostrzałem i walką z piechotą szwedzką, uciekły z pola bitwy.

Na tym etapie bitwy Litwini skierowali do walki swoją piechotę. Opuściła ona pozycje w lesie zmierzając do nawiązania kontaktu bojowego z piechotą szwedzką.

W tym momencie na polu walki po stronie szwedzkiej pozostała jedynie piechota zasłonięta kozłami hiszpańskimi. Jej los był przesądzony, co wynikał z faktu, że wyczerpała obowiązujący w rozgrywce limit amunicji.

W opisanej wyżej sytuacji taktycznej rozgrywka została przerwana. Bitwa była praktycznie rozstrzygnięta, a Szwedzi pozbawieni jakichkolwiek szans na sukces. Wątpliwe było także by piechocie szwedzkiej udało się opuścić pole bitwy unikając rozbicia przez Litwinów.

Podsumowanie

Moim zdaniem przebieg starcia był zgodny z realiami historycznymi. Rozstrzygnięcie przyniosło rozbicie jazdy szwedzkiej, co pozostawiło piechotę w sytuacji bez wyjścia. Uważam, iż zwycięstwo Litwinów zasadniczo ułatwił brak artylerii po stronie szwedzkiej.

Natomiast jeśli chodzi o podsumowanie sił stron w systemie punktowym to zwracam uwagę, iż były one bardzo wyrównane (3083 do 3035 na korzyść Litwinów!). Litwini mieli także przewagę w punktach dowodzenia (290 do 260), co przełożyło się na przewagę taktyczną po ich stronie. W praktyce polegało to na większej liczbie jednostek wsparcia, które generowała strona litewska. Np. każda z chorągwi pułku prawego skrzydła miała stale 4 jednostki wspierające liczone w testach reakcji, a stojąca naprzeciwko jazda inflancka mogła liczyć jedynie na wsparcie sąsiedniego regimentu piechoty. To właśnie tłumaczy tak łatwe załamanie Inflantczyków.

Ponieważ uczestniczyłem aktywnie w rozgrywce uznałem, że uchylę się od oceny przebiegu starcia i poczynań dowódców, licząc jednocześnie na wyręczenie mnie przez pozostałych uczestników jak i czytelników WZ.

Sob 21 Lut, 2009 pawel11 napisał:
Ależ ,,nie naciska". Grzecznie sugerowałem taki dodatek. ;) I bardzo udany wyszedł:)

Sob 21 Lut, 2009 laigle napisał:
Jeżeli Paweł tak naciska na ocenę bitwy to proszę.
1. Po pierwsze układając plan litewski założyliśmy, że jesteśmy stroną słabszą i Szwedzi mają zadania ofensywne. Jak się okazało tak nie było. Szczęśliwie zmieniliśmy plan w trakcie bitwy co pozwoliło na odniesienie szybkiego sukcesu.
2. Co do poczynań strony szwedzkiej to zastanawiam się po co opuszczała swoją pozycję wyjściową (m.in. na wzgórzu) jeśli nie zamierzała atakować. Zbędne były też harce szwedzkiej jazdy lekkiej. Front szwedzki był zbyt szeroki, co utrudniło efektywne wykorzystanie wsparcia ogniowego piechoty i osłabiło odporność całej armii z powodu zbyt słabego nasycenia jednostkami wspierającymi.
3. O sukcesie Litwinów przesądziła udana szarża w centrum szyku. Moim zdaniem najważniejszym powodem, dla którego tak się stało był fakt, że walczyła z pojedynczym regimentem kirasjerów i uzyskała przewagę w liczbie walczących figur (10:8). Wsparcie rajtarów gwardii przyszło za późno i bardziej zaszkodziło niż pomogło, a regiment rajtarów z pierwszej linii zamiast husarię zaatakował pancernych, którzy i tak nie mieli szans na rozbicie piechoty zasłoniętej kozłami.
4. Strat nie podałem bo zgubiłem część notatek z bitwy. Straty nie były zbyt duże (po kilka figur na stronę). Niemal całe straty są w zasadzie widoczne na zdjęciach.
5. Udział dodatkowych jednostek w bitwie (tych ujętych w pierwotnym scenariuszu) niewątpliwie wpłynąłby na urozmaicenie rozgrywki lecz zasadniczo stosunku sił by nie zmienił. Samo starcie przebiegło tak dynamicznie, że ogień salwowy raczej nie wpłynąłby na wynik rozgrywki. Scenariusz okazał się symetryczny. Uważam, że każda ze stron miała szanse na zwycięstwo.
6. Do autora scenariusza mam w zasadzie jedną uwagę. Teren był mało urozmaicony. Mała liczba elementów utrudniających poruszanie się (np. błoto, zaorane pole, jakiś mały wąwóz). To umożliwiało spokojne skonstruowanie natarcia jazdy i faworyzowało raczej Litwinów.
7. Co do kwestii stosunku sił to warto zauważyć, że Szwedzi mieli przewagę liczebną ok. 2600 ludzi do 2200. Niektóre ich jednostki były jednak mniej wartościowe. Nie wiemy jakiej jakości były wojska w oryginalnej (historycznej) bitwie. Być może siły były zbilansowane „punktowo” bo wojska szwedzkie były gorszej jakości? A może tak nie było i Litwini faktycznie nie mieli wielkich szans? Tego nie wiemy, choć stawiałbym raczej na tę drugą ewentualność. Poza tym Szwedzi mieli wybitnego dowódcę i zaskoczyli Litwinów nowymi rozwiązaniami taktycznymi. Przez niemal całe ćwierć wieku Litwini i Polacy ustępowali liczebnie wojskom szwedzkim, ale warto pamiętać o tym, że liczba Szwedów raczej nie przekładała się na ich jakość. To właśnie było jednym ze źródeł naszych sukcesów w starciach z nimi.

Pozdrawiam
- D.

Czw 19 Lut, 2009 pawel11 napisał:
Jako autor scenariusza chciałbym wyjaśnić dwie kwestie:
1. Pierwotna lista jednostek, które były deklarowane jako możliwe do użycia w walce była dłuższa. Potem na skutek czynników losowych uległa ograniczeniu. Następstwem tego faktu była konieczność dokonania zmian w już gotowym scenariuszu. Wypadła z niego m.in. szwedzka artyleria regimentowa, dodatkowy regiment piechoty zaciężnej (Niemcy na żołdzie szwedzkim), a po stronie litewskiej chorągiew husarii i chorągiew piechoty polskiej. To nieco zmieniło stosunek sił i scenariusz zrobił się zbilansowany.
2. Błędem moim było ,,zapomnienie" dania piechocie szwedzkiej możliwości strzelania ogniem salwowym. Następnym razem będę pamiętał.
Czy powyższe zmiany miały decydujący wpływ na wynik walki - nie wiem. Zgadzam się z opinią, że w zdecydowanej większości gier decydujący jest czynnik ludzki, a nie materialny. Uważam, że ,,Walmozja" wypadła bardzo interesująco, a AAR jest bardzo dobry. Z jednym zastrzeżeniem: autor zapomniał podać strat całkowitych obu stron. Nie wiem czy te stracone figury, które zostały wymienione w tekście to już wszystkie straty czy nie. Cóż szkodzi dopisywać w AAR rozdział ,,straty". Uważam też, że fakt iż autor brał udział w bitwie nie wpłynął nigdy na rzetelność relacji, a więc i w tym AAR można było napisać ,,ocenę działań stron" bez obawy.

Śr 18 Lut, 2009 Marcin G napisał:
Trudno wyrokować jaki byłby wynik starcia, bo to zależy od wielu czynników. Ważnymi czynnikami są wreszcie sami gracze. Najbardziej widoczne jest to w przypadku, kiedy mamy do czynienia z graczami zupełnie "zielonymi". Z praktyki wiem, że "czynnik ludzki" może być znacznie ważniejszy niż duża dysproporcja sił.

Wt 17 Lut, 2009 ex_jimmor napisał:
Trochę mnie niepokoi jaki byłby rezultat starcia gdyby w scenariuszu wystąpiły oryginalne proporcje sił. Strona litewska przy równych proporcjach sił wygrała właściwie dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności. Gdyby Szwedzi dysponowali oryginalną przewagą Litwini nie mieliby chyba żadnych szans?

Pon 16 Lut, 2009 Marcin G napisał:
Zasadniczo system punktowy ułatwia "zbilansowanie" scenariusza, chociaż nie trzymamy się go niewolniczo. Akurat w tym przypadku faktycznie siły były wg punktów jednakowe. Graliśmy już jednak scenariusze asymetryczne.

Czw 05 Lut, 2009 ex_jimmor napisał:
Witam,
świetny raport bitewny. Jak rozumiem wyrównanie sił walczących wynikało z wymagań systemu - tzn równe punkty obu stron?